حسادت یک احساس پیچیده برای انسان است که اغلب از ترس از دست دادن توجه، محبت یا منابع برای شخص دیگری ناشی می شود. حسادت از روابط گرفته تا رقابت‌های محل کار، عمیقاً با روان‌شناسی و رفتار اجتماعی انسان در هم تنیده است. اما آیا حیوانات نیز حسادت می کنند؟ تحقیقات نشان می دهد که برخی از رفتارهای حیوانات، به ویژه در گونه های اجتماعی مانند سگ ها، نخستی ها و پرندگان، شبیه به احساسی است که ما به عنوان حسادت می شناسیم. حیوانات اقداماتی مانند اعتراض به رفتار نابرابر، تحریک شدن در هنگام بی توجهی یا دفاع از پیوندها و منابع خود را نشان داده‌اند در حالی که تجربه احساسی حسادت در حیوانات ممکن است کاملاً منعکس کننده شرایط انسان نباشد، مطالعات رفتاری بینش های شگفت انگیزی را در مورد عمق عاطفی، هوش اجتماعی و استراتژی های بقای تکاملی آن ها نشان می دهد.
تاریخچه حسادت در حیوانات
تاریخچه حسادت را می توان با توجه به محرک‌های تهاجمی فیلوژنتیکی تبیین کرد، که در حیوانات بدون خواهر و برادر نیز یافت می‌شوند، و در حال حاضر در سایر ارگانیسم ها و انسان ها در نتیجه دوران کودکی بسیار طولانی در حوزه اجتماعی خانواده و دایره خواهران و برادران، ذاتی است و به شیوه‌ای حاد برای ایجاد پدیده معمول ظرفیت حسادت تشدید و اصلاح می‌شوند.
حسادت در حیوانات یک موضوع جالب و پیچیده است که در مطالعات علمی به آن پرداخته شده است. حسادت در بسیاری از گونه‌ها، از جمله پستانداران و پرندگان، مشاهده شده است. این حس می‌تواند به خصوص در حالت‌های اجتماعی مانند رقابت برای منابع یا جفت‌گیری بروز کند.
در گروه‌های اجتماعی، مانند میمون‌ها، حسادت می‌تواند منجر به رفتارهای پرخاشگرانه یا تغییر در روابط اجتماعی شود. مثلاً میمون‌ها ممکن است نسبت به توجهی که یک هم گروهی به دیگری نشان می‌دهد، واکنش نشان دهند.
مطالعات علمی و پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برخی از حیوانات، مانند دلفین‌ها و فیل‌ها، ممکن است نسبت به موفقیت یا توجه دیگران حسادت کنند و رفتارهایی از خود نشان دهند که نشان‌دهنده نارضایتی از وضعیت موجود است. حسادت در حیوانات ممکن است با احساساتی مانند افسردگی یا اضطراب مرتبط باشد، به ویژه زمانی که آن‌ها در شرایط اجتماعی متزلزل قرار دارند.
برخی از حیوانات می‌توانند از تجربیات اجتماعی خود یاد بگیرند و براساس آن‌ها رفتار کنند. این یادگیری می‌تواند بر حسادت و رقابت آن‌ها تأثیر بگذارد.به طور کلی، حسادت در حیوانات نشان‌دهنده پیچیدگی‌های عاطفی و اجتماعی آن‌هاست و می‌تواند در درک بهتر رفتارهای اجتماعی و ارتباطات بین‌گونه‌ای کمک کند.
مطالعه فرانس دووال در مورد بی عدالتی در میمون ها
یکی از معروف‌ترین مطالعات در مورد رفتارهای حسادت مانند در حیوانات توسط نخستی شناس فرانس دو وال انجام شده است. آزمایش او درمورد میمون‌های کاپوچین با واکنش‌های شدید به بی‌عدالتی ادراک شده همراه بود.
در این آزمایش، دو میمون کار مشابهی را انجام دادند، اما پاداش‌های متفاوتی دریافت کردند. یکی خیار گرفت و دیگری یک انگور که خوراکی لذیذ تری بود. میمونی که خیار را دریافت کرد، به سرعت آشفته شد، خیار را پرت کرده و به نشانه اعتراض در قفسش را کوبید. این رفتار حاکی از احساس بی‌عدالتی است که بازتاب واکنش‌های انسان‌ها به رفتار ناعادلانه است.
مقایسه بین گونه‌ها
حسادت در حیوانات می‌تواند به رفتارهای اجتماعی و روابط بین‌گونه‌ای تأثیر بگذارد. این احساس ممکن است منجر به تغییر در رفتارهای اجتماعی و رقابت برای منابع شود. تحقیقات نشان می‌دهد که سگ‌ها نسبت به گربه‌ها کمتر حسادت می‌کنند، اما در مواقعی ممکن است دچار افسردگی شوند که این حالت را با خوابیدن‌های متوالی نشان می‌دهند.
حسادت در سگ‌ها: تحقیقات نشان داده‌اند که سگ‌ها نسبت به توجهی که صاحبانشان به سگ‌های دیگر نشان می‌دهند، حسادت نشان می‌دهند. این رفتار شامل قاپیدن و هل دادن است به ویژه زمانی که صاحبان در حال خواندن کتاب هستند، بیشتر بروز می یابد.
حسادت در گربه‌ها: گربه‌ها نیز ممکن است حسادت کنند، به ویژه زمانی که فردی به صاحبشان نزدیک می‌شود. این حسادت می‌تواند به شکل زوزه کشیدن یا رفتارهای دیگر نمایان شود.
این یافته‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی‌های عاطفی و اجتماعی در حیوانات هستند و می‌توانند به درک بهتر رفتارهای آن‌ها کمک کنند.
همانطور که هلموت شوک در کتاب حسادت بیان می کند: حسادت نیروی محرکی است که در قلب حیات انسان به عنوان موجودی اجتماعی نهفته است، و، به محض اینکه دو فرد قادر به مقایسه متقابل شوند بوجود می‌آید. می‌توان این تمایل شدید برای مقایسه حسودانه خود با سایرین را در برخی حیوانات نیز یافت اما در انسان از اهمیت خاصی برخوردار است.
ریشه های تکاملی رفتارهای حسادت گونه در حیوانات
رفتارهای حسادت‌مانند ممکن است به‌عنوان پاسخ‌های انطباقی برای تأمین منابع، محافظت از ارتباطات و پیوندها و حفظ ثبات اجتماعی در گروه‌ها تکامل یافته باشد.
حفاظت از منابع : حیواناتی که برای غذا، قلمرو یا جفت رقابت می کنند، اغلب هنگام تهدید رفتارهای تهاجمی از خود نشان می دهند. این امر بقا و موفقیت باروری را تضمین می کند.
نگهداری از پیوند : حیوانات اجتماعی، مانند سگ یا نخستی ها، به روابط قوی متکی هستند. اقدامات مشابه حسادت، مانند اصرار یا اعتراض، می تواند به تقویت پیوندها و بازدارندگی رقبا کمک کند..
حفظ وضعیت : در گروه های سلسله مراتبی، رفتار نابرابر می تواند موقعیت اجتماعی را تهدید کند. حیوانات ممکن است با پرخاشگری یا کناره گیری واکنش نشان دهند تا موقعیت خود را دوباره تثبیت کنند.
در پایان می توان گفت برای اینکه یک شخص یا حیوان احساس حسادت کند، باید توانایی شناختی داشته باشد تا در سطحی اهمیت یک رابطه را تشخیص دهد و تهدیدات بالقوه آن رابطه را بسنجد . بدون شک برای برخی از حیوانات این یک امر بزرگ است.